Patronka

Maria Konopnicka
zaszczytna patronka LMK, to jedna z ważnych postaci w panteonie klasyków literatury polskiej. Była poetką, pisarką, publicystką, tłumaczką, spod jej pióra wychodziły także teksty krytyczne. Używała pseudonimów: Marko, Jan Sawa, Jan Waręż.

Przyszła na świat 23 maja 1842r. w Suwałkach, w rodzinie Wasiłowskich. Dzieciństwo i młodość spędziła w Kaliszu, w latach 1855-1856 podczas nauki na pensji sakramentek w Warszawie poznała Elizę Pawłowską (późniejszą Orzeszkową, pozytywistyczną pisarkę, publicystkę, autorkę m.in. Nad Niemnem).

W 1862 r. wyszła za ziemianina Jarosława Konopnickiego, z którym zamieszkała w majątku Bronów pod Łęczycą. W roku 1863 wraz z mężem, w obawie przed represjami zaborców, wyjechała do Drezna, skąd wróciła w 1864. Po sprzedaży zrujnowanego Bronowa zamieszkała w dzierżawionym folwarczku Gusinie. Wychowywała sześcioro dzieci, nie rezygnując z intensywnego samokształcenia w duchu ideałów pozytywistycznych, a także rozpoczęcia kariery artystycznej (m.in. cykl W górach, „Tygodnik Ilustrowany” 1867).

W 1877 r. przeniosła się z dziećmi do Warszawy, gdzie mieszkała do 1890 r., publikując i udzielając lekcji. Prowadziła działalność społecznikowską, od 1878 r. uczestniczyła zarówno w konspiracyjnych, jak i jawnych akcjach społecznych, w działalności Czytelni dla Kobiet czy Kole Oświaty Ludowej. Była redaktorką pisma dla kobiet „Świt”, jednak próba radykalizacji jego programu spotkała się ze sprzeciwem cenzury oraz zachowawczej części opinii publicznej.

Konopnicka zwiedzała świat i jednocześnie realizowała się w pasji społecznej. W latach 1882-1884 podróżowała do Austrii, Włoch, Czech, gdzie nawiązywała kontakty, kontynuowane poprzez korespondencję. Od 1890 r. przebywała w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Włoszech, Francji, pozostając w stałej łączności z krajem, współpracowała z wydawnictwami, prasą i organizacjami społecznymi trzech zaborów, m.in. z towarzystwami ludowymi, komitetami pomocy ludności wywłaszczonej, Macierzą Szkolną, zrzeszeniami polskimi na obczyźnie. Współorganizowała protest opinii światowej przeciw pruskim represjom wobec polskich dzieci we Wrześni (1901-1902), ustawom wywłaszczeniowym (w 1908 ogłosiła Rotę) czy prześladowaniom unitów. W 1902 r. w Krakowie i Lwowie odbyły się obchody ćwierćwiecza pracy twórczej poetki, rok później otrzymała w darze narodowym dworek w Żarnowcu pod Krosnem, gdzie zamieszkała z bliską jej Marią Dulębianką. W latach 1905-1907 przedostała się do Warszawy, by z Wandą Umińską i Stefanią Sempołowską organizować pomoc dla uwięzionych i ich rodzin. W twórczość Konopnickiej skupiają się wątki i cechy zarówno romantyczne, jak pozytywistyczne. Z jednej strony odnaleźć w niej można romantyczny bunt przeciw ograniczeniom jednostek i społeczeństw, wizję poezji prometejskiej i wieszczej, inspirację folklorem, z drugiej – tendencje wychowawcze czy reportażową wierność wobec rzeczywistości. Konopnicka zapewniła sobie miejsce w historii literatury polskiej jako autorka wierszy stylizowanych na pieśni ludowe, poezji nawiązującej do poetyk symbolizmu i parnasizmu, tradycji biblijnej i romantycznej, sonetów i ballad opiewających piękno przyrody (m.in. włoskiej), a także utworów epickich (epos o losie chłopskich emigrantów). Zasłynęła też jako autorka prozy nowelistycznej, nawiązywała do wielkich, współczesnych jej twórców (Prusa, Sienkiewicza, Orzeszkowej), by z czasem rozwinąć własne pomysły w dziedzinie małych form. Któż bowiem nie słyszał o Mendlu Gdańskim, Naszej szkapie, Miłosierdziu gminy? Twórczość dla dzieci również należy do klasyki, czego przykład stanowią chociażby dzieła takie jak: O krasnoludkach i sierotce Marysi, O Janku Wędrowniczku, Na jagody. W dziełach dla najmłodszych poetka pokazała, że potrafi odrzucić natrętny dydaktyzm, pobudzać wrażliwość odbiorcy, łączyć fantastykę i autentyzm, powagę i żart. Konopnicka zasłynęła także dzięki dorobkowi w krytyce literackiej. Pisała o twórcach pozytywistycznych, a także romantycznych. Publikowała m.in. w „Kłosach”, „Świcie”, „Gazecie Polskiej”, „Kurierze Warszawskim”, „Bibliotece Warszawskiej”. Tłumaczyła też poezję i prozę z języków: niemieckiego, francuskiego, włoskiego i czeskiego. Zmarła 8 października 1910 r. we Lwowie, gdzie została też pochowana.

Jej Osoba pozostaje żywa w pamięci społeczności LMK, o czym świadczy chociażby popiersie Poetki witające wszystkich wchodzących do Szkoły, będące jednocześnie artefaktem kultowym dla młodzieży, z którym wiążą się uczniowskie rytuały mające zaskarbić powodzenie w nauce.

Fotografia 1. Popiersie Patronki wita wszystkich wchodzących głównym wejściem do LMK

Fotografia 2. Nauczyciele LMK (od lewej: Wioletta Wachowicz, Dariusz Łoboda, Barbara Stasiak) składają kwiaty na grobie Patronki we Lwowie z okazji uroczystych obchodów stulecia Szkoły w 2018 r.

Ponadto LMK, pielęgnując pamięć Patronki, stara się utrzymywać kontakty ze środowiskiem rodzinnym Poetki, o czym świadczy wizyta jej prawnuczki, pani Joanny Modrzejewskiej w czasie uroczystych obchodów stulecia naszego Liceum w roku 2018 r.

Fotografia 3. Pani Joanna Modrzejewska, prawnuczka Marii Konopnickiej, przemawia podczas uroczystej akademii z okazji obchodów stulecia Szkoły (fot. W. Alabrudziński)

Fotografia 4. Pani Joanna Modrzejewska, prawnuczka Marii Konopnickiej, zaszczyciła swoją obecnością uroczyste obchody stulecia Szkoły. (fot. W. Alabrudziński)

W roku 2015 młodzież wystawiła spektakl utrzymany w konwencji klasycznej komedii pomyłek pt. Zakochana Konopnicka. Sztuka w luźny i humorystyczny sposób nawiązywała do życiorysu Patronki.

Fotografia 5. Spektakl Zakochana Konopnicka wg scenariusza i w reżyserii polonisty Miłosza Kłobukowskiego wystawiony z okazji powrotu po dwuletnim remoncie do odrestaurowanego gmachu (wrzesień 2015).